Określenie adopcja pochodzi od łacińskiego słowa adoptio i oznacza przybranie, usynowienie. Jest to więc akt uznania dziecka innych rodziców, z którym nie ma więzi biologicznej, za własne potomstwo. Akt ten ma nie tylko wymiar psychologiczny, lecz także i prawny, który przynosi określone skutki, również prawne. Jego efektem jest powstanie określonej i jednoznacznie zdefiniowanej relacji prawnej łączącej dziecko i jego nowych rodziców. Jest ona tożsama (identyczna) z relacjami rodzinnymi, opartymi na więzach krwi i pochodzenia. Zarówno dziecko, jak i rodzice, mają względem siebie takie same prawa i obowiązki, jakie istnieją między potomstwem, a jego biologicznymi rodzicami. W odniesieniu do przepisów prawnych terminowi adopcja odpowiada przysposobienie, które jest terminem formalnym. W Polsce wyróżnia się trzy formy przysposobienia, które różnią się siłą powstałych więzi rodzinnych i wynikających z nich skutków prawnych.
Rozróżniamy trzy formy przysposobienia, adopcji:
- niepełne,
- pełne,
- przysposobienie całkowite, określane także jako pełne nierozwiązywalne.
1. Przysposobienie niepełne powoduje powstanie luźniejszych relacji rodzinnych. W jego wyniku więzi prawne łączą jedynie dziecko i jego nowych rodziców. Ta forma przysposobienia nie powoduje związania dziecka z krewnymi adoptujących je małżonków. Jest ono nadal związane ze swoimi biologicznymi krewnymi, np.: z siostrami, braćmi, babciami, dziadkami, ciociami, wujkami. W praktyce ta forma przysposobienia występuje rzadko. Może ulec przekształceniu w przysposobienie pełne, może też zostać rozwiązane pod warunkiem, że nie ucierpi na tym dobro dziecka.
2. Przysposobienie pełne jest aktem prawnym, który sprawia że dziecko zostaje w pełni włączone do nowej rodziny, rodziny adopcyjnej i jej krewnych. Nie tylko między nim i jego nowymi rodzicami powstają więzy analogiczne do takich, które istnieją w rodzinach biologicznych, ale również zostaje ono związane z krewnymi adoptujących je osób. Dzięki temu dziecko uzyskuje prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych nowych rodziców (m.in. prawo do dziedziczenia, alimentacji). Natomiast relacje prawne łączące dziecko z jego rodziną naturalną ulegają zerwaniu. Wygasają więc także jego prawa i obowiązki względem biologicznych krewnych, jak również tych krewnych wobec niego. Ta forma przysposobienia jest regułą w prawie polskim i orzekana jest w sytuacji, gdy rodzice biologiczni dziecka zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej. W wyjątkowych okolicznościach przysposobienie pełne może być rozwiązane, ale jedynie wtedy, gdy nie ucierpi na tym dobro dziecka.
3. Przysposobienie całkowite, określane także jako pełne nierozwiązywalne, daje podstawy do zbudowania najtrwalszej więzi rodzinnej daje i jest odmianą przysposobienia pełnego. Jego efektem jest powstanie takiej samej relacji prawnej pomiędzy dzieckiem a nowymi rodzicami i ich krewnymi, jak w przypadku adopcji pełnej. Jednakże różnicą jest to, że takie przysposobienie nie może zostać rozwiązane. Powstaje ono w przypadku, gdy biologiczni rodzice wyrazili zgodę na adopcję swojego dziecka bez wskazania osób przysposabiających (wyrazili tzw. zgodę blankietową) albo gdy rodzice ci nie żyją lub też są nieznani (np. pozostawili dziecko w „oknie życia”, porzucili je) i sąd wydał takie postanowienie.
Źródło i więcej informacji w wydawnictwie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
